Firmy gazowe w Polsce, tradycyjnie kojarzone z paliwami kopalnymi, coraz aktywniej angażują się w inicjatywy ekologiczne i projekty związane z transformacją energetyczną. W obliczu ambitnych celów klimatycznych Unii Europejskiej, w tym osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, polskie przedsiębiorstwa z sektora gazowego zaczynają postrzegać zieloną transformację nie tylko jako wyzwanie, ale również jako szansę biznesową.
W tym artykule przyglądamy się najciekawszym ekologicznym inicjatywom podejmowanym przez polskie firmy gazowe oraz analizujemy, jak zmieniają one swoją strategię w kontekście dekarbonizacji.
Biometan - odnawialna alternatywa dla gazu ziemnego
Jednym z kluczowych obszarów działalności ekologicznej polskich firm gazowych jest rozwój technologii biometanowych. Biometan (oczyszczony biogaz) jest odnawialnym odpowiednikiem gazu ziemnego, produkowanym z odpadów organicznych, osadów ściekowych czy odpadów rolniczych.
Czym jest biometan?
Biometan to oczyszczony biogaz (zawierający głównie metan) powstający w procesie beztlenowej fermentacji materii organicznej. Po oczyszczeniu do odpowiednich parametrów jakościowych może być wtłaczany do sieci gazowej i wykorzystywany dokładnie tak samo jak gaz ziemny, przy znacznie niższym śladzie węglowym.
Inicjatywy biometanowe PGNiG (obecnie część Orlen)
PGNiG, największa polska firma gazowa (obecnie część Grupy Orlen), realizuje program "Innowacyjne Metody Wykorzystania Biogazu", który obejmuje:
- Budowę pilotażowych instalacji oczyszczania biogazu do jakości biometanu
- Testowanie technologii zatłaczania biometanu do sieci dystrybucyjnej
- Programy badawczo-rozwojowe dotyczące optymalizacji produkcji biometanu
W ramach tego programu, PGNiG planuje uruchomienie pierwszej instalacji biometanowej w Kosakowie koło Gdyni w 2023 roku. Instalacja ta będzie przetwarzać odpady biodegradowalne z regionu na biometan, który następnie zostanie wtłoczony do sieci gazowej.
Ambitnym celem PGNiG jest osiągnięcie do 2030 roku produkcji biometanu na poziomie 1 mld m³ rocznie, co stanowiłoby około 7% obecnego zapotrzebowania Polski na gaz.
Polskie LNG i biometan skroplony
Polskie LNG, operator terminalu LNG w Świnoujściu, również włącza się w zieloną transformację, badając możliwości produkcji i dystrybucji skroplonego biometanu (Bio-LNG):
- Testowanie technologii skraplania biometanu
- Analizy możliwości wykorzystania Bio-LNG w transporcie morskim i lądowym
- Projekty dotyczące magazynowania energii odnawialnej w postaci Bio-LNG
Technologie wodorowe i power-to-gas
Wodór jest postrzegany jako jedno z kluczowych paliw przyszłości, a polskie firmy gazowe intensywnie inwestują w technologie związane z jego produkcją, transportem i wykorzystaniem.
Program Hydrogen Eagle
PKN Orlen (do którego należy obecnie PGNiG) realizuje program Hydrogen Eagle, który zakłada:
- Budowę hub-ów wodorowych w Polsce, Czechach i na Słowacji
- Łączna moc instalacji do elektrolizy: 250 MW
- Sieć ponad 100 stacji tankowania wodoru
- Produkcja tzw. zielonego wodoru z wykorzystaniem energii z OZE
Projekt HESTOR
Gaz-System wraz z partnerami naukowymi realizuje projekt HESTOR badający możliwości:
- Magazynowania nadwyżek energii elektrycznej z OZE w postaci wodoru
- Przechowywania wodoru w kawernach solnych
- Wykorzystania sieci gazowej do transportu mieszanin gazu ziemnego z wodorem
Projekt "Hydra Tank" PGNiG
W ramach projektu "Hydra Tank", PGNiG testuje możliwość bezpiecznego dodawania wodoru do sieci dystrybucyjnej gazu. Badania wykazały, że istniejąca polska infrastruktura gazowa może bezpiecznie transportować mieszaninę zawierającą do 10% wodoru bez konieczności znaczących modyfikacji.
Wprowadzenie 10% domieszki wodoru do sieci gazowej mogłoby zmniejszyć emisję CO₂ związaną z wykorzystaniem gazu o blisko 7%.
Działania Gaz-System w obszarze wodoru
Gaz-System, operator polskiego systemu przesyłowego gazu, prowadzi następujące działania związane z wodorem:
- Badania nad dostosowaniem infrastruktury przesyłowej do transportu wodoru
- Analizy możliwości budowy dedykowanych gazociągów wodorowych
- Współpracę europejską w ramach European Hydrogen Backbone (inicjatywa planowania europejskiej sieci wodorowej)
Redukcja emisji metanu
Metan, główny składnik gazu ziemnego, jest potężnym gazem cieplarnianym, którego potencjał cieplarniany jest około 25 razy większy niż dwutlenku węgla. Dlatego polskie firmy gazowe podejmują intensywne działania mające na celu ograniczenie niezamierzonych emisji metanu z infrastruktury gazowej.
Program redukcji emisji metanu PGNiG
PGNiG wdrożył kompleksowy program redukcji emisji metanu, który obejmuje:
- Regularne inspekcje infrastruktury przy użyciu kamer termowizyjnych i detektorów laserowych
- Modernizację starszych elementów infrastruktury
- Wdrażanie systemów monitoringu i wczesnego wykrywania wycieków
- Optymalizację procesu konserwacji sieci
Dzięki tym działaniom, PGNiG zdołał zmniejszyć emisje metanu o ponad 20% w ciągu ostatnich 5 lat.
Inicjatywy Gaz-System w zakresie redukcji emisji
Gaz-System aktywnie działa na rzecz minimalizacji emisji metanu poprzez:
- Wykorzystanie dronów wyposażonych w detektory metanu do monitorowania gazociągów
- Wdrażanie technologii hermetycznego odpowietrzania podczas prac konserwacyjnych
- Modernizację tłoczni gazu w celu zmniejszenia emisji
Spółka dołączyła również do międzynarodowej inicjatywy Oil & Gas Methane Partnership 2.0, której celem jest drastyczne ograniczenie emisji metanu w łańcuchu dostaw gazu i ropy naftowej.
Efektywność energetyczna i OZE
Polskie firmy gazowe inwestują również w poprawę efektywności energetycznej swoich instalacji oraz w odnawialne źródła energii.
Farmy fotowoltaiczne PGNiG
PGNiG systematycznie zwiększa udział odnawialnych źródeł energii w swoim miksie energetycznym:
- Budowa farm fotowoltaicznych przy kopalniach gazu i tłoczniach
- Instalacja paneli słonecznych na budynkach administracyjnych i technicznych
- Plan osiągnięcia 900 MW mocy w OZE do 2030 roku
Modernizacja tłoczni gazu przez Gaz-System
Gaz-System realizuje program modernizacji tłoczni gazu, który ma na celu:
- Wymianę starszych, mniej efektywnych jednostek napędowych
- Wdrożenie zaawansowanych systemów odzysku ciepła
- Optymalizację procesów sprężania gazu
Dzięki tym działaniom, emisyjność tłoczni gazu została zmniejszona o około 15% w ciągu ostatnich 3 lat.
Edukacja i budowanie świadomości ekologicznej
Polskie firmy gazowe coraz częściej angażują się również w działania edukacyjne i społeczne związane z ekologią i transformacją energetyczną.
Program edukacyjny "Zielony Zwrot" PGNiG
W ramach programu "Zielony Zwrot", PGNiG organizuje:
- Warsztaty dla szkół i uczelni dotyczące transformacji energetycznej
- Konkursy na innowacyjne rozwiązania w obszarze "zielonego gazu"
- Kampanie informacyjne dotyczące roli gazu w dekarbonizacji
Współpraca naukowa Gaz-System
Gaz-System aktywnie współpracuje z ośrodkami naukowymi:
- Finansowanie badań nad nowymi technologiami niskoemisyjnymi
- Organizacja konferencji i seminariów dotyczących przyszłości sektora gazowego
- Promocja innowacji związanych z transformacją energetyczną
Wyzwania i perspektywy
Mimo znaczących postępów, polskie firmy gazowe wciąż stoją przed wieloma wyzwaniami związanymi z zieloną transformacją:
1. Koszty i finansowanie
Technologie związane z biometanem, wodorem i dekarbonizacją są nadal stosunkowo drogie i często wymagają znaczących nakładów inwestycyjnych. Firmy gazowe muszą znaleźć balans między ambicjami ekologicznymi a realiami ekonomicznymi.
2. Regulacje i wsparcie
Sukces wielu inicjatyw ekologicznych zależy od sprzyjających regulacji prawnych oraz mechanizmów wsparcia. Brak stabilnych ram regulacyjnych może opóźniać inwestycje w zielone technologie.
3. Tempo transformacji
Transformacja energetyczna to proces wymagający czasu, tymczasem cele klimatyczne są coraz bardziej ambitne. Firmy gazowe muszą znaleźć odpowiednie tempo zmian, które pozwoli im dostosować się do nowych realiów bez narażania stabilności dostaw energii.
Podsumowanie
Polskie firmy gazowe coraz aktywniej angażują się w inicjatywy ekologiczne, dostrzegając w zielonej transformacji nie tylko wyzwanie, ale również szansę biznesową. Rozwój technologii biometanowych, wodorowych, redukcja emisji metanu oraz inwestycje w efektywność energetyczną i OZE to główne obszary ich działalności ekologicznej.
W najbliższych latach można spodziewać się dalszego przyspieszenia tych działań, szczególnie w kontekście rosnących wymogów polityki klimatycznej UE oraz globalnego trendu dekarbonizacji. Gaz ziemny, a w przyszłości biometan i wodór, będą odgrywać istotną rolę w transformacji energetycznej Polski jako paliwa przejściowe i niskoemisyjne.
Sukces ekologicznych inicjatyw polskich firm gazowych będzie zależał od wielu czynników: stabilnych ram regulacyjnych, dostępności finansowania, rozwoju technologii oraz akceptacji społecznej. Jedno jest pewne – sektor gazowy w Polsce nie może już ignorować wyzwań związanych ze zmianami klimatu i musi aktywnie uczestniczyć w budowaniu bardziej zrównoważonej przyszłości energetycznej.
